Collatinus, index > latin > religion

Le premier lectisterne

Voici un passage où Tite Live, après avoir racontée l'arrivée à Rome des Livres Sibyllins, mentionne leur consultation, à l'occasion de l'apparition d'un autre rite, le lectisterne.
Traduction (à but utilitaire seulement)
     Tristem hiemem siue ex intemperie caeli, raptim mutatione in contrarium facta, siue alia qua de causa grauis pestilensque omnibus animalibus aestas excepit ; cuius insanabili perniciei quando nec causa nec finis inueniebatur, libri Sibyllini ex senatus consulto aditi sunt. duumuiri sacris faciundis, lectisternio tunc primum in urbe Romana facto, per dies octo Apollinem Latonamque et Dianam, Herculem, Mercurium atque Neptunum tribus quam amplissime tum apparari poterat stratis lectis placauere. priuatim quoque id sacrum celebratum est. tota urbe patentibus ianuis promiscuoque usu rerum omnium in propatulo posito, notos ignotosque passim aduenas in hospitium ductos ferunt, et cum inimicis quoque benigne ac comiter sermones habitos; iurgiis ac litibus temperatum ; uinctis quoque dempta in eos dies uincula ; religioni deinde fuisse quibus eam opem di tulissent uinciri. — Tite Live, 5, 13
ac, atque, conj. : et, et aussi
adeo, is, ire, ii, itum : aller à, vers
aduena, ae, m. : étranger
aestas, tatis, f. : été
aliquis, a, id : quelqu'un, quelque chose
alius, a, ud : autre, un autre
ample, adv. : amplement, largement.
amplus, a, um : grand, important
animal, alis, n. : être vivant, animal
Apollo, inis, m. : Apollon
apparo, as, are : préparer, s’apprêter à
atque, inv. : et, et aussi (= ac)
benigne, avec bonté.
caelum, i, n. : ciel
causa, ae, f. : cause ; +gén. : pour...
celebro, as, are : visiter en foule, célébrer, fêter
comiter, gentiment, avec bienveillance, avec joie, avec entrain
consulo, is, ere, sului, sultum : consulter
consultum, i, n. : décret ; senatus - : sénatus-consulte
contrarius, a, um : contraire, opposé
cum, inv. : conj., comme ; prép, avec
de, prép. + abl. : au sujet de, du haut de, de
deinde, adv. : ensuite
demo, is, ere, demi, demptum : ôter, enlever
deus, i, m. : dieu
Diana, ae, f. : Diane
dies, ei, m. et f. : jour
duco, is, ere, duxi, ductum : conduire, -uxorem se marier
duumuir, i, m. : duumvir
et, conj. : et
ex, prép. : (+abl) hors de, de
excipio, is, ere, cepi, ceptum : suivre immédiatement
facio, is, ere, feci, factum : faire
fero, fers, ferre, tuli, latum : porter, supporter, rapporter
finio, is, ire, iui, itum : délimiter
finis, is, f. : limite ; pl., frontière, territoire
fio, is, fieri, factus sum : devenir
grauis, e : sérieux, triste
habeo, es, ere, bui, bitum : avoir, considérer comme
Hercules, is, m. : Hercule
hiemo, as, are : hiverner
hiems, hiemis, m. : hiver
hospitium, i, n. : hospitalité, toit hospitalier, logement, gîte
ignotus, a, um : inconnu
in, prép. : (acc. ou abl.) dans, sur, contre
inimicus, a, um : ennemi, de l'ennemi
inimicus, i, m. : ennemi
insanabilis, e : incurable
intemperies, ei, f. : état excessif de qqch ; caprices
inuenio, is, ire, ueni, uentum : trouver
is, ea, id : ce, cette
iurgium, i, n. : querelle, dispute, altercation
Latona, ae, f. : Latone
lectisternium, i, n. : lectisterne
lectus, i, m. : lit
liber, bri, m. : livre
lis, litis, f. : procès, litige
Mercurius, i, m. : Mercure
mutatio, onis, f : changement, échange
nec, neque = et non , et...ne...pas
Neptunus, i, m. : Neptune
nosco, is, ere, noui, notum : apprendre ; pf. savoir
notus, a, um : connu, fameux, familier
octo, adj. num. inv. : huit
omnis, e : tout
ops, opis, f. : sing., pouvoir, aide ; pl., richesses
passim, adv. : pêle-mêle, indistinctement
pateo, es, ere, patui : être ouvert (+ dat., à qqn)
per, prép. : (acc) à travers, par
pernicies, iei, f. : perte
pestilens, entis : pestilentiel, empesté, malsain
placo, as, are : apaiser
pono, is, ere, posui, situm : placer, poser
possum, potes, posse, potui : pouvoir
primum, adv. : d'abord
primus, a, um : premier (comparatif : prior)
priuatim, adv. : à titre privé, à titre individuel
promiscuus, a, um : commun, indistinct
propatulo (in -) : en public, au vu et au su de tout le monde
quam, inv. : que
quando, inv. : quand
qui, quae, quod : qui
quoque, inv. : aussi
raptim, adv. : précipitamment, à la hâte
religio, onis, f. : scrupule religieux
res, rei, f. : chose
Romanus, a, um : Romain
sacer, cra, crum : sacré
sacrum, i, n. : cérémonie, sacrifice
senatus, us, m. : sénat
sermo, onis, m. : discours, langue
Sibyllinus, a, um : sybillin (se dit des livres Sybillins)
siue, (seu) inv. : siue... siue : soit... soit
sterno, is, ere, stravi, stratum : étendre à terre, - lectum sternere : dresser un lit
sum, es, esse, fui : être
temperatus, a, um : tempété, modéré
tempero, as, are : combiner, accommoder ensemble
totus, a, um : tout entier
tres, ium : trois
tristis, e : triste, morose
tum, adv. : alors
tunc, inv. : alors
uincio, is, ire, uinxi, uinctum : enchaîner
uinculum, i, n. : lien, chaîne
urbs, urbis, f. : ville
usus, us, m. : usage